VESAİK MUKABİLİ ( Evrak karşılığı )

  İhracatçı firmalar bazı ihracat yüklemelerinde alıcı olarak alıcı firmanın bankasını göstererek mallarını banka adına gönderirler. Bu yüklemelerde orijinal ATR, fatura ve alıcının düzenlenerek kendisine gönderilmesini istediği tüm evraklar mal beraberi değil bankalar aracılığı ile gönderilir. Bu yüklemelere vesaik mukabili yükleme denir. Mallar yurtdışına gittiğinde teslim edilmeden önce mutlaka bankadan ödemenin garanti edildiğine dair yazılı bir evrak almadan kesinlikle teslim edilmez .

GÜMRÜK ÇIKIŞ BEYANNAMESİ

Tüm ülkelere taşınacak ürünle ilgili bütün bilgileri içeren İhracatçılar Birliği ve çıkış yapılacak gümrüğün onayladığı belge.

POZİSYON DOSYASI

Göndericinin, alıcının ve mal detaylarını içeren mal faturası, konşimento, ordino, ATR/Menşe vs. evraklarının bulunduğu üzerinde pozisyon numarasının belirtildiği dosyadır.

KONŞİMENTO (CMR) TALİMATI

İhracatçı firma adı ve adresi, ithalatçı firma adı ve adresi, malın teslim edileceği yer, yükleme yeri, tarih, mal cinsi, ambalaj cinsi ve adedi, brüt kilo, telim şekli ve araç plaka bilgilerini içerir. Gönderen ve alıcı firmanın yapmış oldukları anlaşmalara göre düzenlenir. İhracatçı firma, ihracatçı firmanın gümrükçüsü veya imalatçı firmalar tarafından hazırlanır ve nakliyeciye iletilir .

KONŞİMENTO

Konşimento, taşıma amacıyla yükün nakliyeciye teslim alındığını gösteren bir belgedir. Bu belge ile yük üzerinde taşıma hizmetinden doğan edim ve sorumluluklar taşıyana geçer. Dolayısıyla konşimento taşıma, teslim alma ve teslim etme koşulları bulunur. Hukuki bir belge niteliği taşıyan bu akit alıcı tarafından tasdik edildikten sonra satıcıya ibraz edilir.

FREIGHT PREPAID

Navlun ödemesinin İhracatçı firma tarafından yapılacağını anlatan uluslararası bir terimdir.

NAVLUN

Uluslararası taşıma bedelidir.

DOLAŞIM BELGELERİ (Movement Certificates)


ATR-Dolaşım Belgesi (Movement Certificate, ATR)

Türkiye ile AB arasındaki ortaklık anlaşmasının bir gereği olarak, Türkiye 'de serbest dolaşım hakkına sahip ürünler AB ülkelerinde de serbest dolaşım hakkına sahiptir. Bunlardan sanayi ürünlerinin Türkiye'den AB ülkelerine ithal edilmesinde KDV dışında bir vergi ödenmesi söz konusu değildir (zaman zaman gündeme gelen anti damping vergisi Hariç). Ayrıca Türkiye'de serbest dolaşımda bulunan tarım ve işlenmiş tarım ürünlerinin AB ülkelerine girişinde çeşitli tavizlerden yararlanılması söz konusudur. Türkiye de serbest dolaşımda bulunan sanayi ürünlerinin AB ülkelerinde de serbest dolaşımını sağlayan ya da Türk menşeli ürünlerin AB ülkelerine ithalinde belirli tavizlerden yararlanılmasını sağlayan belgelere ATR belgesi denilmektedir. ATR belgeleri firmalar tarafından tanzim edilip, Ticaret Odaları tarafından onaylanmakta ve ihracatın yapıldığı Gümrük idareleri tarafından vize edilmektedir. Basitleştirilmiş usül çerçevesinde ''onaylanmış ihracatçı statüsüne'' sahip olan firmalar kendi ATR belgelerini kendileri vize edebilmektedir.

AB ülkelerinde serbest dolaşan sanayi ürünlerin veya çeşitli tavizlerden yararlanan ürünlerin Türkiye'ye ithal edilmesinde, bu ürünlerim AB ülkelerinden birinden alınmış bir ATR belgesi ile ithal edilmesi durumunda, Türk gümrüklerinde de KDV dışında bir vergi tahsilatı yapılmamaktadır veya gerekli tavizler sağlanmaktadır.

EUR-1 Dolaşım Belgesi (Movement Certificate, EUR-1)

EUR-1 Dolaşım belgelerinin fonksiyonu, ATR belgelerinin fonksiyonu ile aynıdır. EUR-1 belgeleri aşağıdaki ticari işlemlerde kullanılmaktadır:
- EFTA ülkeleri ile Türkiye arasında yapılan ticaret,
- Türkiye ile AB ülkeleri arasında AKÇT (Avrupa Kömür Çelik Topluluğu) ürünlerini kapsayan Serbest Ticaret Anlaşması ile ilgili ürünlerin ticareti,
- Serbest Ticaret Anlaşması yapılan ülkelerle yapılan ticaret.

INF-2 Belgesi (INF-2 Certıficate)

Türkiye de serbest dolaşımda bulunan girdilerin önce bir üçüncü ülkeye gönderilip burada işçiliğe tabi tutulması, işlenmiş ürünlerin AB ülkelerine ihrac edilmesi işlemlerinde nihai ihrac ürünü bünyesinde yer alan serbest dolaşım hakkına sahip Türk girdisinin Gümrük vergisinden muaf tutulmasını sağlayan bir belgedir. Bu belgeler Türkiye'de gümrük idareleri tarafından düzenlenip vize edilmektedir.AB Gümrük Alanında serbest dolaşımda bulunan bir ürünün, üçüncü bir ülkede hariçte işçiliğe tabi tutulmak üzere ihrac edildikten sonra , işlem görmüş ürünlerin Türkiye'ye ithal edilmek istenmesinde, bunların AB ülkeleri tarafından düzenlenip onaylanan INF-2 belgeleri ile birlikte dolaşmaları durumunda, işlenmiş ürünler bünyesindeki AB menşeli ürünler için Gümrük Vergisi uygulanmamaktadır; yani, sadece üçüncü ülkede yaratılan katma değer için Gümrük Vergisi tahsili söz konusudur.

MENŞE ŞEHADETNAMESİ (Certificate of Origin)

GATT'ın koyduğu prensipler çerçevesinde, Dünya Ticaret Örgütüne üye ülkelerin genelde birbirine benzeyen menşe kuralları bulunmaktadır. Ülkeler birbirinden yaptığı ithalatlarda ithal ürünlerinin hangi ülke menşeli olduğunu bilmek isterler. Çünkü, ithalat işlemlerinde, ürünlerin menşeine göre muameleye tabi tutulması gerekmektedir.Uluslararası ticarete konu olan ürünlerin menşeini belirten belgelere menşe şehadetnamesi denilmektedir. Türkiye'den ihrac edilen ürünler için bu belgeler firmalar tarafından tanzim edilmekte, Ticaret Odaları tarafından onaylanmaktadır. Bazı ülkeler, menşe sehadetnamelerinin, kendi mahali konsoloslukları tarafından tasdik edilmesini isteyebilmektedirler.Türkiye'ye ithal edilecek mallar üçüncü bir ülkenin liman veya serbest bölgesinden yüklenecek olursa, menşe şahadetnamesinin mahalli Türk konsolosluğu tarafından onaylanmış olması zorunludur.

Menşe sehadetnamelerinde bulunması gereken bilgiler ;
- Gönderici, -Alıcı, - Malın cinsi, özelliği, - Ambalaj şekli, - Koli adedi, - Kolilerin marka ve numarası
- Malın net ve brüt ağırlığı, - Malın ünite fiyatı, - Malın değeri (FOB, CF, CFR vb.) -Malın yüklendiği aracın ismi ve hareket tarihi
- Yükleme limanı veya yükleme yeri - Mal Türkiye'de geçirdiği değişiklik dolayısı ile Türk menşeli sayılıyorsa bu hususun açıklanması.

MENŞE ŞEHADETNAMESİ TÜRLERİ

Özel Menşe Şehadetnamesi (FORM-A)

GATT prensipleri çerçevesinde, bazı ülkelerin (özellikle sanayileşmiş ülkeler) gelişmekte olan ülkelerden sanayi malları ithalatında, bu ülkelerin sanayileşmesine katkı sağlamak amacıyla belirli preferanslar sağlayabilmeleri için gerekli olan bir menşe şehadetnamesi türüdür. Gelişmekte olan ülkelere bu anlamda preferans sağlayan ülkeler şunlardır:ABD, Japonya, Yeni Zelanda, Norveç, İsviçre, Kanada ,Avustralya, Rusya, Polonya, Çek ve Slovak Cumhuriyetleri.

Türkiye'den ihrac edilen ürünler için gerekli özel menşe şehadetnameleri, firmalar tarafından tanzim edilmekte, ticaret odaları ve Dış Ticaret Müsteşarlığı'na bağlı taşra birimleri tarafından onaylanmaktadır.

ABC Formu

Sadece ticaret odaları tarafından onaylanan ve çeştli ülkelere her türlü ürünün ihracatında kullanılan menşe şehdetnamesi türüdür.


GATT Menşe Şehadetnamesi

Gelişmekte Olan Ülkeler Arası Ticaret Müzakerelerine Dair Protokol kapsamında düzenlenen bir menşe şehadetnamesi türüdür.

KONTROL BELGESİ - 1 (Inspection Certificate-1)

Dış Ticarette Teknik Düzenlemeler ve Standardizasyon Rejimi Kararıve Yönetmelikleri gereği, bu mevzuatla belirlenmiş tarım ürünlerinin ihracatında kullanılan bir belgedir. Bu tür malların ihracatı sözkonusu olduğunda, bunların TSE tarafından belirlenmiş standartlara uygun olduğunun belgelenmesi gerekmektedir.Bu belgelendirme işlemi, Dış Ticaret Müsteşarlıgı Standardizasyon Genel Müdürlüğü Dış Ticarette Standardizasyon Denetmenlikleri tarafından yapılmaktadır.

KONTROL BELGESİ - 2 (Inspection Certificate-2)

Dış Ticarette Teknik Düzenlemeler ve Standardizasyon mevzuatında belirlenmiş bazı tarım ürünlerinin ithalatında uygulanan bir denetim belgesidir. Bu kapsamdaki ürünleri ithal etmek isteyen firmalar, bunları fiilen ithal etmeden önce Dış Ticarette Standardizasyon Denetmenlikleri'ne, ithalat konusu malın bir numunesi ile başvurararak Kontrol Belgesi'ni almak zorundadırlar. Bu kontrol belgesi de ithalat konusu malların TSE tarafından belirlenmiş standarda uygun olup olmadığını belirlemeye yaramaktadır. TSE tarafından belirlenen standartlara uygun olmayan malların ithalatına izin verilmemektedir.


KALİTE BELGESİ

Dış Ticarette Teknik Düzenlemeler ve Standardizasyon Mevzuatı'nın yürürlüğe girmesi ile, çok sayıda sanayi ürününün Türkiye'ye ithalatında uygunluk denetimi yapılmaya başlanmıştır. Uygunluk denetimine tabi malları ithal etmek isteyen firmalar, bunların TSE tarafından belirlenen standartlara uygunluğunu belgelemek zorundadırlar. Mallar fiilen ithal edilmeden önce numuneleri alınmak ve TSE tarafından teste tabi tutulmak suretiyle bu uygunluk belgeleri verilmektedir. Test ve belgelendirme uygulaması, ithalat konusu malların, insan bitki ve hayvan sağlığı açısından zararlı bir etki taşımadığını, çevreye zarar vermediğini, güvenlik ve asayişle ilgili olumsuz etkilerinin bulunmadığını belgelemek amacını gütmektedir. Ayrıca tüketicinin korunması açısından da bu belgenin gerekliliğine inanılmaktadır. Standartlara uymayan malların ithalatına izin verilmemektedir.

Çok sayıda sanayi ürünün ithalinde uygunluk belgesi aranılmaktadır. Bunlar bir liste halinde Dış Ticarette Teknik Düzenlemeler ve Standardizasyon Tebliği'nin eki olarak yayımlanmış olup, ithali zorunlu standarda tabi mallar olarak anılmaktadır. Bunlardan az sayıda tekstil ve hazır giyim ürününün ithalatı zorunlu standarda tabidir. Pamuk ipliği,pamuklu fitilli kadife, kadın çorapları, elektrikli battaniyeler bunlar arasında önemli kalemleri teşkil etmektedir. Ayrıca tekstil sanayinde girdi olarak kullanılan çok sayıda boyar ve kimyasal maddenin ithalatı standarda tabi bulunmaktadır.

TS-ISO-9000, AQAP, GMP (Good Manufacturing Practises) belgesi veya İmalat Yeterlilik Belgesi sahibi firmaların yapacağı ithalatlarda uygunluk belgesi aranmamaktadır. Ayrıca dahilde işleme izin belgeleri kapsamında Türkiye'ye geçici olarak ithal edilen ve işlendikten sonra tekrar ihraç edilecek olan mallar için uygunluk belgesi gerekmemektedir.Herhangi bir ürünü ithal etmeyi düşünen firmaların, itahalat konusu olacak ürünün zorunlu standart denetimine tabi olup oladıgını tesbit etmeleri, eğer, zorunlu standarda tabi ise TSE'nin ithalat konusu malla ilgili olan standardını inceleyerek, itahalat esnasında bir sorunla karşılaşıp karşılaşmayacakların önceden bilmeleri kendileri açısından yararlı olacaktır.

SAĞLIK SERTİFİKASI (Phytosanitary Certificate)

Bitki ve bitkisel ürünlerin ihracatında kullanılan bir belge olup, hem Türk gümrüklerinden maların çıkış işlemlerinin yapılabilmesi , hem de ithalatçı ülke gümrüklerinde giriş işlemleri için kullanılan uluslararası geçerliliği olan bir belgedir. Bu belge ihraç konusu ürünün, her türlü hastalık ve zararlıdan arındırılmış olduğunu, tüketime uygun olduğunu kanıtlamak amacıyla kullanılmaktadır.Bitki Sağlık Sertifikaları , Zirai Karantina Teşkilatı veya Tarım ve Köy işleri Bakanlığı il müdürlükleri tarafından kendilerine ibraz edilen numunelere dayanılarak verilmektedir.
- Veteriner Sertifikası (Veterinary Certificate)
- Helal Belgesi (Helal Certificate)
- Radyasyon Belgesi (Radiation Certificate)
- Boykot/Kara Liste Sertifikası


KONSOLOSLUK FATURASI (Consular Invoice)

Malın gideceği ülkenin konsolosluğu tarafından mal menşei birim fiyatı ve mal değerinin onaylandığı faturalardır. Onay konusu faturalar ithalatçıülkelerin konsolosluklarından elde edilmektedir. Bu tür bir uygulamanın nedeni, ithalatçı ülkenin düşük faturalarla mal bedellerinin düşük gösterilmek suretiyle vergi kaçaklarının önlenmesidir.

TASDİKLİ FATURA (Legalized/Certified Invoice)

İhracatçı firma tarafından yabancı alıcıya kesilmiş olan ticari faturanın ithalatçı ülkelerin konsolosluğuna onaylatılması neticesinde tasdikli fatura elde edilmiş olur. Bu tür bir uygulamada temel amaç, ithalatçı ülkenin vergi tahsilatı ile ilgili kaygılarını gidermektir.

TAŞIMA BELGELERİ

Uluslararası ticarette malların bir ülkeden bir başka ülke ya da ülkelere sevk edilmesi söz konusudur. Bu sevkiyatlarda, taşıtan ile taşıyıcının sorumluluk ve yükümlülüklerinin belirlenmesi gerekmektedir. Bu belirleme, taşıma belgeleri ile yapılmaktadır. Bu açıdan taşıma belgelerinin aşağıda belirtilen özellikere sahip olması gerekmektedir.
- Taşıyıcı firma veya acentası tarafından düzenlemeli ve imzalanmalıdır.
- Malların sevk tarihi belitilmelidir.Bu tarih,- Tahsil belgelerinin bankaya verilişi,- Sigorta süresinin işlemeye başlaması,- Malların hasara uğrama veya kaybolma risklerinin satıcıya mı alıcıya mı ait olduğunun belirlenmesi açısından önem taşımaktadır.
- Taşıma belgeleri temiz olmalıdır.- Yani taşıta yüklenen malların ambalajının bozuk, malların akıntılı sızıntılı vb. olduğuna dair bir ifade içermemelidir.Bu tür bir ifade içeren taşıma belgeleri "kirli" olarak addolunmaktadır.- Taşıma belgeleri bayat olmamalıdır. Yani,
- Zamanında alıcının eline ulaşmalıdır.
- Zamanında bankaya verilmelidir
- Taşıma belgeleri ihbar kaydını taşımalıdır. Yani,
- Alıcı ya da adına hareket edenler "notify" bölümünde belirtilmelidir.
- Deniz konşimentolarında malların güverteye yüklendiği ifadesi yer almamalıdır.
- Bazı taşıma belgeleri birden fazla orjinal set halinde düzenlenmektedir. Bu durumda her orjinal nüsha üzerine kaçıncı nüsha olduğu belirtilmelidir. (1/3, 2/3, 3/3 gibi)
- Navlun'un ödenip ödenmediği belge üzerinde belirtilmelidir.

TAŞIMA BELGELERİ TÜRLERİ

1 - Deniz konşimentosu (Marine bill of lading, Ocean bill of lading, Bill of lading):Devir yönünden 3'e ayrılır.
- Nama yazılı (straight B/L)
- Emre yazılı (order B/L)
- Hamile yazılı (bcarer B/L)

Gemiye yüklenip yüklenmemeyi belirtmesi açısından 2'ye ayrılır
- Tesellüm konşimentosu (Received for shipmen B/L)
- Yükleme konşimentosu (on board B/L)

Özellikli Konşimentolar
- Tek konşimento (Through B/L)
- Kara + Deniz, Deniz + Kara, Kara + Deniz + Kara
şeklindeki taşımaları tek bir konşimentoda toplamaktadır
- Kombine Nakliyat Konşimentosu(Combined Transport B/L)
- Konteyner Konşimentosu (Container B/L)
- Düzgün Hat Konşimentosu (Liner B/L)
- Kısa Konşimento (Short from, Blank back B/L)
- Tanker Konşimentosu (Tanker B/L)
- Ciro Edilemez Konşimento (Non-Negotiable B/L)
- Navlun Sözleşmesine Dayalı Konşimento(CharterParty B/L)
- Kaptan Mektubu (Mate's reccipt)
2 - Hava Yolu Konşimentosu (Air-Waybill-Aws)
3 - Demir Yolu Hamule Senedi (Rail Consignment Note)
4 - Kara Yolu Taşima Senedi/Cmr Senedi (Rdad Waybill/Cmr Consignment Note)

SİGORTA BELGELERİ

Sigorta Poliçesi

Mallar bir yerden başka bir yere sevkedilirken, sevkiyat esnasında vuku bulabilecekcek risklere karşı lehdarı koruyan bir belgedir. Bir sigorta poliçesinde iki ana taraf vardır; bunlar, sigorta eden (sigorta şirketi), sigorta edilen (sigortayı yaptıran veya ciro yolu ile sigorta poliçesini elinde bulunduran) taraflardır.
Bir sigorta poliçenin güvenli olması için aşağıdaki hususları içermelidir.
- Sigortacı (sigortayı yapan),
- Sigorta ettiren,
- Sigortadan yararlanacak kimse,
- Sigortanın konusu,
- Taşıyıcı firma,
- Taşıyacak araç,
- Taşımanın süresi,
- Malın taşıyıcıya teslim edilği ile alıcıya teslim edileceği yer
- Kapsanan riskler ile riskin başlama ve bitim tarihi,
- Sigorta edilen, taşıma konusu olan mal bedeli
- Sigorta primi tutarı, ödeme yeri ve tarihi
- Sigorta poliçesinin düzenlediği tarih

Sigorta Poliçesi Türleri
1) Takselenmiş Poliçe (Valued Policy): Sigorta konusu malın değerinin poliçe üzerinde belirtildiği poliçe türü.
2) Takselenmemiş Poliçe (Unvalued Policy/Open Policy)
3) Bir sevkiyat için sigorta poliçesi (Voyage Policy)
4) Abonman Poliçesi (Floating Policy):

FİNANSMAN BELGELERİ

Poliçe

Satıcı tarafından düzenlenen alıcının veya bir bankanın kabulunu, bazen de alıcının bankasının avalini içeren ve alıcıya verilen kayıtsız bir ödeme emridir. Ödeme emri, belirli bir meblağın belirli bir tarihte ödenmesini içerebileceği gibi, ibrazında ödenmesini de içerebilmektedir.
Poliçelerde üç taraf mevcuttur.
1- Keşideci (Drawer): Poliçeyi düzenleyen (satıcı)
2- Keşideli (Drawee): Üzerine poliçe gönderilen taraf (alıcı)
3- Leh dar (Beneficiary): Poliçede belirtilen meblağın
ödeneceği kişi

Poliçelerin şu şekil şartlarına uyması gerekmektedir.
1- Düzenlediği lisanda ''poliçe'' sözcüğünü içermesi
2- Şartsız ödeme emri (ödeyiniz,pay.vb) ihtiva etmelidir,
3- Leh dar (ödemenin yapılacağı özel ya da tüzel kişi)
belirtilmelidir,
4- Keşide yeri ve tarihi
5- Döviz cinsi ve tutarı,
6- Keşidecinin adı, soyadı, unvanı ve imzası
7- Keşidelinin adı soyadı ve unvanı
8- Vade
9- Akreditif koşullarına göre konulması gerekli kayıtlar

Poliçenin nüshaları: Bütün nüshalar aynı olmak ve her nüsha üzerine kaçıncı nüsha olduğu yazılmak koşulu ile birden fazla nüsha poliçe düzenlenebilmektedir.

Poliçenin sağladığı avantajlar:
1- Alacağın tevsiki,
2- Kredi aracı,
3- Iskonto,
4- Temlik,
5- Rehin.

Poliçe ile ilgili bazı kavramlar
- Tam ciro
- Beyaz ciro
- Temlik cirosu
- Tahsil cirosu
- Rehin cirosu
- Poliçenin kabulü (Müşteri Kabulü-Banka Kabulü)
· Poliçede aval